หลาย ๆ โครงการทำไมต้องมีพิธีเปิด? มันสำคัญหรือจำเป็นไหมที่ต้องมีคนมีตำแหน่ง หรือมีชื่อเสียงมาเปิดงาน?  เพราะหลายครั้งคนสำคัญที่สุดอย่างประธานในพิธี ก็ไม่เคยต้องมีหน้าที่รับผิดชอบอะไร เมื่อโครงการนั้นล้มเหลว…

เรื่องราวชวนคิดวันนี้ เป็นข้อสังเกตหรือความสงสัยส่วนตัว เกี่ยวกับค่านิยมบางอย่างของสังคม ที่อาจดู “ไม่เข้าท่า” ซึ่งในท้ายที่สุด ข้อคิดดี ๆ ก็อาจจะอยู่ตรงที่ ได้เอามาสะกิดแง่คิดการกระทำของเราเอง

พิธีเปิด ที่ไม่มีพิธีปิด

พิธีเปิดในหลายงาน น่าจะทำเพื่อประโยชน์ในแง่การโฆษณาประชาสัมพันธ์ เพื่อให้เกิดการรับรู้ รับทราบ ว่ากิจกรรมนี้ สิ่งนี้เกิดขึ้นแล้ว เช่น งานนิทรรศการ หรือมหกรรมต่าง ๆ ยิ่งถ้าเป็นพิธีเปิดของภาคเอกชน มักทำเพื่อผลทางการตลาดอยู่บนงบประชาสัมพันธ์ สร้างความน่าเชื่อถือให้องค์กรทว่าหลายพิธีเปิดช่างหดหู่ หลายโครงการ ที่เน้นเพียง “พิธี” ให้มีคนสำคัญมาร่วม เช่น พิธีเปิดการปลูกป่า ที่เมื่อวันเวลาผ่านไป ต้นไม้เหล่านั้นกลับไม่ได้รับการดูแล และตายไป ถึงแม้ต้นไม้ไม่ตาย แต่มันก็ไม่ได้กลายเป็นป่าดังชื่อโครงการ รวมทั้งในพิธีเปิดสถานที่ต่าง ๆ บางแห่งเมื่อเวลาผ่านไปก็กลายเป็นสิ่งปลูกสร้างรกร้างดูน่ากลัว…

งบพิธีเปิดเหล่านี้ คงมีประโยชน์หากเปลี่ยนเป็นงบจ้างคนดูแล  บุคคลสำคัญที่ควรเชิญมาและให้เกียรติ ควรเป็นอาสาหรือคนที่มีหน้าที่ต้องดูแลสถานที่ ดูแลต้นไม้เหล่านี้ให้รอดปลอดภัย เพราะถือว่าเขา “สำคัญ” ต่อต้นไม้เหล่านี้จริง ๆ ยิ่งเทียบกับใครสักคนที่อ้างว่าสำคัญ หากแค่มาฉีกถุงลงดินรดน้ำวันเดียวนั้น ต้นทุนมันสูงเกินไป แม้มาช่วยกันปลูกเยอะ ๆ มันก็ดี แต่ก็ไม่จำเป็นต้องถึงกับมีพิธีก็ได้กระมัง..

(เล่าสู่, ตรงนี้อ่านข้ามได้) ครั้งหนึ่งผมไปบรรยายเกี่ยวกับการตลาดให้กับกลุ่มธุรกิจชุมชนที่เรียกว่า พ่อค้า แม่ค้า แบรนด์ท้องถิ่น เป็นโครงการรัฐ แต่จ้างออแกนไนเซอร์เป็นผู้จัดและเชิญผม ที่จริงแล้วกำหนดการบรรยายของผมมีเวลาประมาณ 2 ชั่วโมงครึ่ง แต่เนื่องจาก “พิธีเปิด” อันยาวนาน ต้องเชิญท่านต่าง ๆ ขึ้นเวทีมาพูดจนครบถ้วน จบแล้วถ่ายรูป เข้าใจได้ว่าท่านเหล่านั้นย่อมต้องมีภารกิจต่อ สุดท้ายผมเหลือเวลาบรรยายเพียง ชั่วโมงกว่า เนื้อหาสาระที่เตรียมไปจึงต้องรวบรัดตัดจบให้ได้ เพราะบ่ายมีเรื่องอื่น ทำให้ผู้เข้ามาฟังบรรยาย ที่หวังจะมาเอาความรู้เหล่านั้น จึงเข้ามารุมขอคำปรึกษาหล้งจากลงเวที ผมต้องอยู่ต่ออีกเกือบ 2 ชั่วโมง ซึ่งเต็มใจที่จะแบ่งปัน ให้ความรู้เขาเหล่านั้นอยู่แล้ว เพียงแต่การพูดกับคนทีละคนสองคนมันก็เลยช้า คงจะดีกว่าหากเวลาเนื้อหาสาระไม่ถูกเบียดบังไปกับพิธีเปิด เพราะจุดประสงค์งานนี้คือพื้นที่ให้ความรู้ประชาชน แต่หากท่านอ่านก็คงเข้าใจว่าเพราะอะไร… 😅

ส่วนหนึ่งนั้นใช่ว่าจะเกี่ยวแต่กับโครงการภาครัฐ ในหลาย ๆ พิธี ก็เพียงเพราะการผูกติดกับความเชื่อเรื่อง ฤกษ์ ยาม ไปกระทั่งการสร้างความภาคภูมิใจผิด ๆ

คนไทยลืมง่าย จึงไม่ได้จำว่าในตอนนั้นมันคือ พิธีเปิด ความล้มเหลว

บางคนเปิดร้าน เปิดธุรกิจ มีพิธีเปิดใหญ่โต ทำประหนึ่งว่านี่เป็นความสำเร็จ เหมือนที่บอกไป พิธีเปิดแบบภาคเอกชนมีประโยชน์แง่ประชาสัมพันธ์หรือการตลาดก็จริง แต่หากทำบนความรู้สึกว่า ดีใจ ภูมิใจ สำเร็จที่ได้เปิดนั้น ดูมันเป็นเรื่องที่ประมาท และอันตราย เพราะจริง ๆ แล้วยังมีอีกหลายอย่างที่ต้องทำ หรือพูดแง่ร้ายคือ แท้แล้วเราเพิ่งได้ก้าวขาลงมาเสี่ยงเองนะ (ยังห่างไกลความสำเร็จ ภูมิใจนัก) สล็อต

บางอย่างที่อาจไม่ใช่พิธีเปิดโดยตรง แต่เกี่ยวกับฤกษ์ ยาม ประเพณี มุมหนึ่งก็เข้าใจได้ แต่ในมุมกลับ ดังเช่น การแต่งงาน โดยอย่างยิ่งบนแนวคิดที่ว่า นี่เป็นการเปิดตัวว่าเขาคู่นี้จะ “เริ่มต้นอยู่ด้วยกัน” มิใช่อยู่ก่อนแต่ง แต่ความเป็นจริงสิ่งที่ยากที่สุดของชีวิตคู่คือการใช้ชีวิตอยู่ด้วยกันให้ได้ เพราะหลังจากนี้ไปอาจต้องปรับอะไรกันอีกมากมายหลังพ้นช่วงข้าวใหม่ ปลามัน…

หรือการขึ้นบ้านใหม่ ที่สมัยนี้คือเราเริ่มมีหนี้สินระยะยาว 20-40 ปี เราก็ยังคงจัดพิธีที่เชื่อว่าเอาฤกษ์ชัยในการเข้าอยู่… แบบไม่รู้จะผ่อนรอดไหม เพราะแค่ 20 ปีนี้ไม่ง่ายเลย มีอะไรเกิดขึ้นได้มากมาย

จากที่ยกตัวอย่างมา หลายสิ่งหลายอย่างที่มีพิธีเปิด หรือพิธีการในวันเริ่มต้น จึงดูเป็นค่านิยมที่ไม่จำเป็นเพราะยังไม่รู้อนาคตจะไปได้แค่ไหน หรืออาจเป็นเพราะคนไทยลืมง่าย จึงไม่ได้จำว่าในตอนนั้นมันคือ พิธีเปิดความล้มเหลว..

หมายเหตุนิดหนึ่งว่า บางพิธีบางงาน อย่างงานแต่ง งานขึ้นบ้านใหม่ ส่วนหนึ่งก็จงใจทำเป็นงาน “ระดมทุน” เก็บซองให้คุ้มกำไรในการจัดงาน บางคนก็เต็มใจใส่(คืน) บางทีก็กลายเป็นภาระคนถูกเชิญ ซึ่งที่จริงถ้ามองแง่ ว่าเอาฤกษ์ เอาชัย ก็ไม่ควรไปเบียดเบียนใครแต่แรกว่าไหม?